Zaburzenia osobowości mogą być źródłem cierpienia i trudności osób nimi dotkniętych. Polegają na obecności niekorzystnych cech i wzorców zachowania. Diagnostyka zaburzeń osobowości z pewnością nie należy do zadań łatwych. Jest ona wykonywana przez wykwalifikowanego diagnostę, który do swojej dyspozycji ma wiele zróżnicowanych narzędzi – od wywiadu z pacjentem po badania psychologiczne.
Każdy z nas jest inny — gdy w tej samej sytuacji jedna osoba będzie odczuwać radość i ekscytację, inna może zareagować lękiem i unikaniem. Jako ludzie różnimy się nie tylko sposobem zachowania, ale i poglądami, a także systemem wartości i przekonań. Takie różnice są naturalne, a jednak zdarza się, że zachowania niektórych osób znacznie odbiegają od przyjętych norm lub są nadmiernie nacechowane emocjonalnie. Czy w takich przypadkach możemy mieć do czynienia z zaburzeniami osobowości?
Czym są zaburzenia osobowości
Jeśli osobowość możemy określić jako wzorzec różnych cech psychicznych danej osoby, to zaburzenia osobowości będą trwałymi wzorcami niefunkcjonalnego postępowania, które pozostają niezmienne w różnych sytuacjach. Niejednokrotnie osoby z zaburzeniami osobowości nie będą potrafiły dostosować się do grupy, co może powodować trudności i konflikty w życiu rodzinnym i zawodowym. Część tych osób może cechować się negatywnym nastawieniem do otoczenia, może stosować unikanie jako strategię obronną lub przeciwnie — może domagać się szczególnego zainteresowania.
Rodzaje zaburzeń osobowości
Międzynarodowa klasyfikacja zaburzeń psychicznych (ICD-10) wyróżnia następujące rodzaje zaburzeń osobowości. Wśród nich można wymienić:
- paranoiczne
- schizoidalne
- antyspołeczne
- zaburzenie osobowości z pogranicza – borderline
- narcystyczne
- zaburzenie osobowości zależnej
- obsesyjno-kompulsywne
W ramach klasyfikacji DSM IV wyróżnia się zaburzenia osobowości typu A, zaburzenia osobowości typu B i zaburzenia osobowości typu C. Więcej informacji na temat zaburzeń osobowości można znaleźć na stronie Centrum Dobrej Terapii.
Rozpoznanie zaburzeń osobowości
Diagnozą zaburzeń osobowości zajmuje się diagnosta – osoba wykwalifikowana w tym zakresie. Czyni to na podstawie wywiadu, obserwacji pacjenta i odpowiednich badań psychologicznych. Jednym z kryteriów rozpoznania jest m.in. wystąpienie zaburzeń przed osiągnięciem pełnoletniości oraz wykluczenie, że są one spowodowane przez chorobę somatyczną lub dysfunkcję mózgu.
W przypadku zaburzeń osobowości często stosowaną metodą jest długoterminowa psychoterapia w nurcie psychodynamicznym. Celem terapii powinno być podniesienie poziomu funkcjonowania w relacjach społecznych. Warto mieć świadomość, że proces zmiany głęboko utrwalonych wzorców jest zwykle długofalowy i może wymagać wysokiego poziomu motywacji.